โดย พญ.นภาพร ลิมป์ปิยากร
คนไทยส่วนใหญ่ที่ปัจจุบันอายุเกิน 30 ปี คงยังจำรสชาติของเศรษฐกิจตกต่ำในปี 2540 ที่เรียกว่า วิกฤตต้มยำกุ้งได้ดี และพวกเขาก็กำลังหวังว่า วิกฤตเศรษฐกิจที่เริ่มต้นตั้งแต่ปี 2008 จากสหรัฐ และลุกลามเข้าไปในยุโรปจนทำให้กรีซหนึ่งในสหภาพยุโรปที่มีเศรษฐานะง่อนแง่นที่สุดกำลังจะเข้าสู่ภาวะล้มละลายนี้จะไม่บานปลายเข้ามาในเอเซียและบ้านเรา
ทางออกที่ดีที่สุดของกรีซและสหภาพยุโรปคืออะไร ปัจจุบันนักเศรษฐศาสตร์ทั่วโลกยังคงไม่สามารถหาคำตอบได้ ทั้งนี้เพราะการที่กรีซเป็นหนึ่งในสภาพยุโรปทำให้พวกเขาใช้เงินสกุลเดียวกันกับประเทศอื่น พวกเขาจึงไม่สามารถใช้สูตรหรือวิธีการเดิม ๆ ในการแก้ปัญหาที่ต้องเริ่มต้นด้วยการลดค่าเงินเพื่อเพิ่มความสามารถในการแข่งขันและดึงเงินเข้าประเทศได้ ซ้ำร้ายพวกเขายังไม่สามารถที่จะผิดนัดชำระหนี้ได้เพราะจะทำให้ค่าเงินยูโรที่ใช้กันทั่วทั้งยุโรปกลายเป็นขยะไปซึ่งประเทศสมาชิกอื่น ๆ ยอมไม่ได้เช่นกัน สถานการณ์ของกรีซขณะนี้จึงเปรียบได้กับ เด็กเล็กที่ไม่สามารถเข้าอนุบาลได้ พวกเขาจึงไม่สามารถที่จะสำเร็จการศึกษาใด ๆ ได้เลย ปัญหาของกรีซจึงคาราคาซังและไม่มีทางออกอย่างที่ประชาคมโลกเห็นอยู่ทุกวันนี้
อย่างไรก็ดี เมื่อชาวกรีซผู้ไม่รู้อิโหน่อิเหน่กับนักการเมืองและนักค้าเงินทั้งหลายที่นำพาพวกเขาเข้าสู่วิกฤตนี้จำเป็นต้องกินต้องใช้ พวกเขาจึงต้องดิ้นรนหาวิธีการแก้ปัญหาการไม่มีเงินในกระเป๋า และหางานทำเองท่ามกลางสถานการณ์การปลดคน ในที่สุดชาวกรีซกลุ่มหนึ่งก็พบคำตอบ วิธีการที่พวกเขาใช้ง่ายจนแทบจะเรียกว่าเหลือเชื่อ แต่มันกลับทำงานได้ดีในสภาวะที่คนกรีซตกงานร่วม 20% วิธีการนั้นก็คือ Barter Trade ซึ่งก็คือการแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการโดยไม่ใช้เงินตรา แต่ใช้วิธีกำหนดเป็น unit หรือหน่วยแทน
วิธีการแลกเปลี่ยนหรือ Barter Trade นี้ทำกันมาหลายร้อยปีแล้วกระทั่งคนส่วนใหญ่หันมาใช้เงินตราเป็นตัวกลางในการแลกเปลี่ยนจนทำให้มันกลายสภาพเป็นพระเจ้าที่ผู้คนนับถือ เมื่อชาวกรีซไม่มีงานทำ แต่ยังคงมีความสามารถ พวกเขาจึงใช้ช่องทางใหม่ในการสร้างตลาดเพื่อเปิดโอกาสให้ตัวเองแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการ ช่องทางนั้นก็คือ อินเทอร์เน็ท
โซเชียลเน็ทเวิร์กและอินเทอร์เน็ททำให้การค้าแนวนี้ทำได้ง่ายขึ้น เพราะตลาดกว้างขวางมากขึ้น ซ้ำยังเข้าถึงได้ง่ายขึ้นด้วยต้นทุนที่มีราคาถูก อย่างไรก็ดี การค้าโดยวิธีการแลกเปลี่ยนนี้ยังคงมีปัญหาหลายประการนั่นคือ การกำหนดหน่วยหรือ unit การให้บริการแบบจ้างทำของในพื้นที่ห่างไกล ความน่าเชื่อถือของระบบ
ถึงกระนั้นก็ตาม ชาวกรีซก็ไม่สิ้นความพยายาม ความสำเร็จของ Barter Trade กลุ่มแรก ๆ ของพวกเขาที่ปรากฎในปัจจุบันจนอาจกลายเป็นต้นแบบของการค้าแบบนี้ได้เกิดขึ้นแล้วที่ Volos Theodoros Mavridis ช่างอิเล็กทรอนิกส์ผู้ร่วมก่อตั้งเน็ทเวิร์กกล่าวว่า พวกเขากำหนดตัวกลางในการแลกเปลี่ยนโดยให้หนึ่ง TEM แทนเงินหนึ่ง Euro ในการแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการ เช่น อาหาร สอนภาษา ซ่อมเสื้อผ้า ซ่อมคอมพิวเตอร์ เลี้ยงเด็ก
วิธีการของกลุ่ม Volos ก็คือ ผู้ที่ต้องการเป็นสมาชิกหรือร่วมกิจกรรมแลกเปลี่ยนต้องลงชื่อไว้ในระบบออนไลน์เสียก่อน เมื่อเกิดการแลกเปลี่ยนสินค้าหรือบริการ เงิน TEM ของสมาชิกอาจเพิ่มขึ้นหรือลดลง ผู้ที่มีเงินไม่พอสามารถที่จะกู้ยืมได้ 300 TEM โดยมีกำหนดให้ใช้คืนในช่วงระยะเวลาหนึ่ง เงิน TEM นี้จะถูกพิมพ์ด้วยกระดาษที่มีลักษณะพิเศษซึ่งปลอมแปลงได้ยากเป็น voucher ไว้แลกเปลี่ยนกับสินค้าได้ในตลาดที่พวกเขารวมตัวกันมาขายสินค้าด้วย การแลกเปลี่ยนของกลุ่มที่เกิดขึ้นแล้วมีตั้งแต่ การสอนภาษาอังกฤษแลกกับการสอนกีตาร์ การซ่อมคอมพิวเตอร์เพื่อลดราคาค่าตัดผม หลังการแลกเปลี่ยนบริการ ผู้รับบริการจะให้คะแนนการบริการเพื่อเป็นการควบคุมคุณภาพ หรือเท่ากับเป็นการโฆษณาให้กับผู้ให้บริการ นอกจากนี้สมาชิกกลุ่มยังมีการเปิดตลาดวันหยุดเพื่อแลกเปลี่ยนสินค้าซึ่งสมาชิกหรือญาติผลิตมาแลกเปลี่ยนกัน
แม้ว่าการแลกเปลี่ยนของสินค้าและบริการในกลุ่มยังคงเป็นแบบครึ่ง ๆ กลาง ๆ โดยยังคงใช้เงินยูโรบ้างก็ตาม แต่เน็ทเวิร์กก็เพิ่มจำนวนขึ้นจาก 50 คนเป็น 400 คนแล้ว เขาเห็นว่าการร่วมมือกันของคนในชุมชนเพื่อแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการเช่นนี้เป็นความคิดที่ดี และมิได้เป็นไปเพียงเพื่อต้องการใช้ช่องทางนี้เพื่อหลบภาษีเท่านั้น
ปัจจุบันแนวคิดการแลกเปลี่ยนโดยไม่ใช้เงินตรานี้ในกรีซได้เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วท่ามกลางการรัดเข้มขัดอย่างเข้มข้นของรัฐบาลตามแรงกดดันของประชาคมโลกโดยเฉพาะในสหภาพยุโรป รัฐบาลกรีซก็เห็นด้วยกับแนวคิดนี้จนถึงกับผ่านกฎหมายที่สนับสนุนการจัดตั้งองค์กรประเภทนี้ด้วย ทั้งนี้อาจเป็นเพราะองค์กรแนวนี้ไม่เพียงน่าจะสามารถช่วยให้ชาวกรีซสามารถที่จะช่วยเหลือตัวเองจนฝ่ามรสุมวิกฤตเศรษฐกิจนี้ไปได้ ยังอาจเป็นการเตรียมการเผื่อกรีซถูกกดดันให้ถอนตัวจากสหภาพยุโรปและต้องหันกลับมาใช้เงินสกุลตัวเองดั้งเดิมในท้ายที่สุดด้วย
